History of Burkina Faso

Burkina Faso

Historia Burkina Faso obejmuje historię różnych królestw w kraju, takich jak królestwa Mossi, a także późniejszą francuską kolonizację tego terytorium i jego niepodległość jako Republika Górnej Wolty w 1960 roku.

Burkina Faso (bər-KEE-nə FASS-oh, -⁠FAH-soh; francuski: , Fula: 𞤄𞤵𞤪𞤳𞤭𞤲𞤢 𞤊𞤢𞤧𞤮) to śródlądowy kraj w Afryce Zachodniej o powierzchni 274 200 km2 (105 900 mil kwadratowych), graniczy przez Mali do północny zachód, Niger na północnym wschodzie, Benin na południowym wschodzie, Togo i Ghana na południu oraz Wybrzeże Kości Słoniowej na południowym zachodzie. Szacuje się, że w 2021 r. liczba ludności kraju wynosiła 20 321 378 osób. Wcześniej nazywana Republiką Górnej Wolty (1958–1984), została przemianowana przez prezydenta Thomasa Sankarę na Burkina Faso. Jego mieszkańcy są znani jako Burkinabè (bur-KEE-nə-bay), a stolicą i największym miastem jest Wagadugu. Jego nazwa jest często tłumaczona na język angielski jako „Kraina Uczciwych Ludzi”.

Największą grupą etniczną w Burkina Faso jest lud Mossi, który osiedlił te tereny w XI i XIII wieku. Założyli potężne królestwa, takie jak Wagadugu, Tenkodogo i Yatenga. W 1896 r. został skolonizowany przez Francuzów jako część francuskiej Afryki Zachodniej; w 1958 r. Górna Wolta stała się samorządną kolonią w ramach Wspólnoty Francuskiej. W 1960 roku uzyskała pełną niepodległość pod przewodnictwem Maurice'a Yaméogo. Od chwili uzyskania niepodległości kraj borykał się z niestabilnością, suszami, głodem i korupcją. W kraju miały też miejsce różne zamachy stanu: w latach 1966, 1980, 1982, 1983, 1987 i dwukrotnie w 2022 r., w styczniu i we wrześniu, a także próba w 1989 r. i kolejna w 2015 r.

Thomas Sankara doszedł do władzy po udanym zamachu stanu w 1982 r. Jako prezydent Sankara rozpoczął szereg ambitnych reform społeczno-gospodarczych, które obejmowały ogólnokrajową kampanię na rzecz alfabetyzacji, redystrybucję ziemi między chłopów, zapewnienie szczepień ponad 2 milionom dzieci, budowę kolei i dróg, wyrównanie dostęp do edukacji oraz zakaz okaleczania żeńskich narządów płciowych, przymusowych małżeństw i poligamii. Pełnił funkcję prezydenta kraju do 1987 r., kiedy to został obalony i zamordowany w wyniku zamachu stanu prowadzonego przez Blaise’a Compaoré, który został prezydentem i rządził krajem aż do jego usunięcia w dniu 31 października 2014 r.

Od połowy 2010 roku Burkina Faso została poważnie dotknięta wzrostem terroryzmu islamistycznego w regionie Sahelu. Kilka bojówek, częściowo sprzymierzonych z Państwem Islamskim (IS) lub Al-Kaidą, działa w Burkina Faso oraz po drugiej stronie granicy w Mali i Nigrze. Ponad milion z 21 milionów mieszkańców kraju to osoby wewnętrznie przesiedlone. Wojsko Burkina Faso przejęło władzę w wyniku zamachu stanu w dniach 23–24 stycznia 2022 r., obalając prezydenta Rocha Marca Kaboré. 31 stycznia junta wojskowa przywróciła konstytucję i mianowała tymczasowego prezydenta Paula-Henriego Sandaogo Damibę, który 30 września sam został obalony w drugim zamachu stanu i zastąpiony przez kapitana wojskowego Ibrahima Traoré.

Burkina Faso jest jednym z najsłabiej rozwiniętych krajów, z PKB na poziomie 16,226 miliardów dolarów. Około 63,8 procent populacji wyznaje islam, a 26,3 procent – ​​chrześcijaństwo. Oficjalnym językiem używanym w rządzie i biznesie jest francuski. Istnieje 60 języków tubylczych oficjalnie uznanych przez rząd Burkinabè, z najpopularniejszym językiem, Mooré, którym posługuje się ponad połowa populacji. Kraj ma silną kulturę i jest zróżnicowany biologicznie pod względem geograficznym, z dużymi zasobami złota, manganu, miedzi i wapienia. Sztuka Burkinabè ma bogatą i długą historię i jest znana na całym świecie ze swojego ortodoksyjnego stylu. Kraj jest rządzony jako republika półprezydencka z władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Burkina Faso jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, La Francophonie i Organizacji Współpracy Islamskiej. Obecnie jest zawieszony w ECOWAS i Unii Afrykańskiej.